Sluit menu
Sluit menu
Kerkgang van Piet Mondriaan, te dateren 1898-1901
Deze kleine aquarel, die anderhalf jaar lang is onderzocht op echtheid, is nu erkend als een authentiek, vroeg werk van Piet Mondriaan. Te zien is een kerkgaand gezin in klederdracht, geschilderd tussen 1898 en 1901. Het werk wordt opgenomen in de catalogue raissoné bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie RKD in Den Haag.
Frank Buunk van Simonis & Buunk Kunsthandel onderzocht de aquarel als eerste. Het is een ongewoon werk van Piet Mondriaan, maar zeker wel van zijn hand. “De kleuren die Mondriaan hier heeft gebruikt vertonen sterke overeenkomsten met een aquarel van een boerderij in Arnhem uit 1901, die we in 1999 verkochten. De techniek is buitengewoon goed en de signatuur overtuigend.” Van origine lijkt de voorstelling links groter te zijn geweest, mede gezien de paslijnen rechts in de lucht. “Het is door Mondriaan fraai gesigneerd, waaruit we kunnen afleiden dat hij dit als een volwaardig kunstwerkje zag.” Mondriaan moet geïnspireerd zijn geweest door het werk van Jan Braet von Überfeldt die vaak volk in klederdracht schilderde. Mondriaan kreeg omstreeks 1889 lessen bij Braet von Überfeldt in Doetinchem voor het behalen van zijn ‘Akte M.O. Handtekenen en Perspectief’. Kerkgang is gezien de techniek en kleurstelling 10 jaar later te dateren, hoewel het RKD in Den Haag het wel begin jaren ’90 dateert.
Collectiebeheerder Annegreet Kalteren van het Mondriaanhuis in Amersfoort is enthousiast om Kerkgang te zijner tijd naast twee werken uit hun collectie te hangen en te bestuderen, omdat het sterke overeenkomsten vertoont met De schaatsscène in Marken en het Zomergesprek: Zuid-Beveland in Zeeland die zij beide dateert rond 1898-1901. Het zijn deze twee werken in het Mondriaanhuis waarmee de authenticiteit van Kerkgang op zeker vastgesteld kon worden door Buunk.
Jana Roovers, directeur van Villa Mondriaan, is ‘superblij’ het vroege werkje van Mondriaan als eerste aan het publiek te kunnen tonen. Kerkgang is immers ontstaan in de tijd dat Mondriaan woonde in de villa waar nu het museum huist. Op 20 april a.s. opent Villa Mondriaan de tentoonstelling La vibration des couleurs | Mondriaan, Sluijters, Gestel waar Kerkgang deel van zal uitmaken.
Piet Mondriaan was vertrouwd met het christelijk geloof. Hij groeide op in een Nederlands Hervormd gezin en is een maand na zijn geboorte gedoopt in Amersfoortse Sint-Joriskerk, op loopafstand van hun woonhuis aan de Kortegracht, waar nu het Mondriaanhuis gevestigd is. Religie blijft belangrijk voor Mondriaan, ook als het christelijke geloof gaandeweg plaats maakt voor een meer spirituele levenshouding. In 1909 sloot hij zich aan bij de Theosofische Vereniging.
Simonis & Buunk heeft een rijke geschiedenis met vroeg werk van Piet Mondriaan. De eerste vroege Mondriaan (Straatje in Winterswijk) kwam in de handel in 1986 en liet de Edese kunsthandel veilen bij Christie’s waar het voor 100.000 gulden verkocht werd aan een Amerikaanse verzamelaar. De aankopen daarna bestonden uit een tweetal (kleur-)tekeningen, in eerste instantie betwijfeld door prof. dr. Robert Welsh maar waarvan 7 jaar later Joop M. Joosten in zijn catalogue raisonné aantoonde dat ze juist zeer bijzonder waren (niet te dateren op 1901 maar uit een veel beter jaar 1917, toen al met de hoekigheid van Mondriaans periode waar hij beroemd om werd) omdat ze rechtstreeks terug te voeren waren naar de mecenas van de kring schilders rond Mondriaan. Na 2000 volgden er meerdere ontdekkingen, waaronder het Boerderijtje achter een hek dat verkocht werd aan een verzamelaar in Londen en nu in het Kunstmuseum Den Haag hangt en de prachtige vondst van Grazende kalfjes, een schilderij van Piet Mondriaan uit 1902-1903 waar de signatuur van F. Mondriaan een P. bleek te zijn. Het doek werd in 2006 bij Christie’s gekocht voor 2.500 euro en recent door de klant van Simonis & Buunk geveild voor 180.000 euro in Den Haag. De meest bekende vroege Mondriaan die Simonis & Buunk in de collectie had, is De Oostzijdse Molen aan het Gein bij maanlicht, in 2005 verkocht aan het Rijksmuseum, waar het een prominente plek in de vaste opstelling inneemt.
Kerkgang zal vanaf 20 april eerst te zien zijn in Villa Mondriaan in Winterswijk. De aquarel is in particulier bezit en niet te koop.
