Sluit menu Sluit menu Barend Cornelis Koekkoek leek als oudste zoon voorbestemd om zijn vader Johannes Hermanus op te volgen als marineschilder. De beginselen van de schilderkunst leerde hij van zijn vader, terwijl hij tegelijkertijd lessen volgde aan de Middelburgse academie, kweekvijver voor schilders van zee en schepen. Met deze afkomst en opleiding zou een specialisatie in marines geen verbazing hebben gewekt. Barend Cornelis verkoos echter het land boven de zee. Al in 1822, op een tentoonstelling in zijn geboorteplaats Middelburg, wordt duidelijk welk genre hij prefereert. Zijn inzending bestaat dan uit zes landschapsaquarellen. Hier zijn het nog kopieën naar 17e-eeuwse meesters, maar al spoedig zal hij werk van eigen inventie tonen. Zijn opleiding krijgt een vervolg aan de academie in Amsterdam, waar hij van 1822 tot 1825 studeert als leerling van Jean Augustin Daiwaille, zijn latere schoonvader, en Jan Willem Pieneman. Komt Barend Cornelis’ verrassende keuze voor de landschapschilderkunst voort uit oorspronkelijkheid en eigenzinnigheid, eigenschappen die een groot kunstenaar kenmerken, of was hem de wind uit de zeilen genomen door zijn broers Johannes en Hermanus? Hoe het ook zij: buitengewone artistieke begaafdheid en bezieling hebben hem een succesvol kunstenaar gemaakt, schepper van landschappen die tot in koninklijke kringen zó geliefd waren dat er een wachtlijst voor ontstond en liefhebbers jarenlang moesten uitzien naar hun zo begeerde schilderij. Barend Cornelis had vijf dochters van wie er zich twee wijdden aan de kunsten: Maria Louise en Adèle. De eerste specialiseerde zich net als haar vader in landschappen, terwijl Adèle de traditie van haar moeder Elise Thérèse voortzette en bloemstillevens schilderde.
De winter is bij Barend Cornelis Koekkoek ondergeschikt aan de zomer: naar schatting schilderde hij zo’n honderd sneeuw- en ijsgezichten, ongeveer een vijfde deel van zijn oeuvre. Het is opvallend dat Koekkoek zich specialiseerde in het zomerlandschap, terwijl zijn tijdgenoot en evenknie Andreas Schelfhout - door Barend Cornelis zeer bewonderd - vooral vermaard was om zijn minutieus geschilderde schaatstaferelen. Anders dan in de meeste winters van Schelfhout, of die van zijn 17e-eeuwse voorganger Hendrick Avercamp, laat Barend Cornelis in zijn vroegste sneeuwlandschappen niet het geanimeerde ijsvermaak zien, maar verbeeldt hij de stilte in de natuur wanneer zij in wit is gehuld. Vanaf de jaren dertig zijn de winters levendiger gestoffeerd, en doen schaatsers op bevroren sloten, vaarten en meren hun intrede, waardoor ze meer overeenkomst gaan vertonen met de composities van Schelfhout. De winters van Barend Cornelis zijn echter veelal rijker aangekleed met bomen, bossages en kastelen of ruïnes. De majestueuze eik komt in vrijwel al zijn schilderijen voor, en is daardoor bijna zijn beeldmerk. Deze boom is het symbool van kracht, macht en onvergankelijkheid, staat voor onsterfelijkheid en eeuwig leven. In Barend Cornelis’ schilderijen benadrukt zijn aanwezigheid tevens de nietigheid van de mens ten opzichte van de natuur. Het winterlandschap gaf Koekkoek de gelegenheid om zijn geliefde, duizendjarige Wodanseik met diens grillige takkenstructuur in al zijn kale glorie te vereeuwigen.
Alvorens zich in 1834 blijvend in het Duitse Kleef te vestigen woonde Barend Cornelis in Middelburg, Amsterdam, Hilversum en in Beek bij Nijmegen. Ondertussen reisde hij door Nederland, België en het Rijnland, naar de Harz en naar Zwitserland, op zoek naar motieven voor romantische ideaallandschappen. In zijn zomers is vaak het Duitse Middelgebergte het decor. Uit zijn boek ‘Herinneringen en Mededeelingen van eenen Landschapschilder’ blijkt hoezeer de schoonheid van het Duitse Rijnlandschap hem raakte, vooral het gebied van het Zevengebergte met de beroemde Drachenfels. In bijna extatische bewoordingen vertelt hij hierover: ‘Eindelijk, hier wordt de blik een bergachtig landschap met eenen statigen stroom, die in honderd bogten door he
