Kijk nou eens

Tussen 1856 en 1860 woont Jongkind tijdelijk in Rotterdam bij ’s Lands werf, de tegenwoordige Admiraliteitskade, en de haven het Boerengat. Jongkind had een grote voorliefde voor deze plek, voor de atmosfeer, het licht en de bedrijvigheid die er heerste rond de scheepswerven. Hij legt zijn emoties vast in dit schilderij, gemaakt in 1857. Twee grote zeilschepen, zoals die rond 1850 voor het vrachtvervoer werden gebruikt, liggen tegen elkaar afgemeerd. Hun masten en tuigage tekenen zich in een fijn lijnenspel af tegen de wolkenlucht. Daarnaast eisen de markante silhouetten van twee hoge stadsmolens  hun plek op. Het zijn vermoedelijk korenmolens, maar mogelijk werd er aan deze kant van Rotterdam ook al gemalen voor de branderijen in het nabije Schiedam. Of is het misschien een knipoog van Jongkind, die altijd wel een sterk drankje binnen handbereik had staan?

Willem Koekkoek, zoon van marineschilder Hermanus Koekkoek sr., was de enige van de uitgebreide schildersfamilie die zich in het stadsgezicht specialiseerde. Net als zijn beroemde tijdgenoot Cornelis Springer woonde Koekkoek in Amsterdam, maar zoals veel romantische schilders trok hij door het land om pittoreske plekken in schetsen vast te leggen en later in zijn atelier uit te werken. Daarbij was het niet zo belangrijk of de compositie topografisch klopte. Het ging om het idyllische beeld van de oude Hollandse stadjes. Zoals dit gemoedelijke beeld van een stadje bij winter. Ondanks dat de linkerzijde van de gracht door een zonnestraal wordt belicht moet het nog behoorlijk koud zijn. Het groepje mannen dat bij een ingevroren bootje een praatje houdt staat op het ijs. Twee andere heren kijken vanaf de brug toe en de vrouwen houden een praatje in het besneeuwde grachtentuintje. Nu de echte winters steeds zeldzamer worden is een ‘wintertje’ aan de muur een mooi alternatief om, ook al is het binnenshuis, hiervan toch te kunnen genieten.

De Limburgse kunstenaar Charles Eyck schildert Stilleven met gitaar in 1969, het decennium van de culturele revolutie en gewijzigde kunstopvattingen. Eyck is dan al lange tijd voortrekker van vernieuwing in de kunst geweest. Eind jaren 20 komt hij boordevol ideeën na een verblijf van 4 jaar in Zuid-Frankrijk naar Nederland terug. Hij sluit zich aan bij de Limburgse School, een groep progressieve, katholieke kunstenaars die het benauwde provincialisme in de lokale Limburgse kunstwereld willen openbreken. De groep drukt zich uit in een lyrisch barokke stijl en krijgt tal van opdrachten vanuit de katholieke kerk. Na een verblijf op Curaçao in 1952-1953 stapt Eyck over naar een licht romantisch expressionistische stijl – de abstracte kunst die zich na de Tweede Wereldoorlog aandient laat hij links liggen. Hierin is de invloed te zien van de lijnvoering die Picasso en Matisse in hun werk hanteerden, het kleurgebruik van de CoBrA schilders. Ook de eenvoudige beeldtaal van de expressionisten met weinig diepte, waardoor op dit schilderij een gitaar staat afgebeeld die lijkt te zweven.

Kunstenaars van de Bergense School kregen naast het maken van schilderijen nog wel eens een opdracht voor een ander kunstwerk. Zo maakte Piet van Wijngaerdt dit kamerscherm zeer waarschijnlijk op verzoek van de eigenaar van Hotel Werners aan de Nassaukade/hoek P.C. Hooftstraat Amsterdam, nu het Leonardo Boutique Museumhotel. De eigenaar was een verwoed Van Wijngaerdt-verzamelaar, een traditie die door zijn kinderen werd voortgezet. Van Wijngaerdt, die vele bloemstillevens in kubistische-expressionistische stijl met onverwachte kleurcontrasten schilderde, verbeeldde de vier seizoenen op dit scherm met bloemen. Seringen, magnolia en tulpen staan symbool voor het voorjaar, rozen voor de zomer, chrysanten voor de herfst en de kerstster met stralende winterzon hangt boven een winters dorpstraatje. Ziet u dit scherm bij u thuis al in de slaapkamer staan?

Na 1945 vonden veel jonge schilders dat er iets moest veranderen, dat er gebroken moest worden met bestaande artistieke regels en beperkingen en nieuwe wegen moesten worden ingeslagen. In Amsterdam liet de Cobragroep al snel luid en duidelijk van zich horen. Al iets eerder, in 1947, wordt dit streven naar vernieuwing al uitgedragen door de kunstenaars van de Amsterdamse groep Vrij Beelden. Medeoprichter en drijvende kracht hierachter was de kunstenaar Willy Boers, telg uit een Duitse bankiersfamilie. Boers breekt met zijn figuratieve schilderstijl van voor de oorlog en ontwikkelt, al zoekend met kleur en vrije vormen, een volkomen abstracte stijl, met hier en daar duidelijk invloed van Kandinsky. Hij verbleef vaak in Parijs, waar zijn broer Frans woonde en waar hij Franse abstracte schilders leerde kennen. Hij nam er vier keer deel aan de tentoonstellingen van de ‘Salon des Réalités Nouvelles’ en vormde zo een brug tussen de Nederlandse en Franse naoorlogse schilderkunst.