Kijk nou eens

Dit knappe portret schilderde Isaac Israels vóór 1917. In dat jaar wordt het doek namelijk verhandeld bij ‘Verkooping C.F. Roos & Co.’ in Amsterdam. In de catalogus wordt het schilderij vermeld met de titel ‘Schoonheid’. De jaren daaraan voorafgaand woont Israels afwisselend in Parijs, Londen en Den Haag. In 1900 introduceert Thérèse Schwartze hem bij het Amsterdamse Hirsch waar hij vaak vrouwen schildert op de verschillende afdelingen van het modehuis: in naaiateliers, op modeshows en in de paskamers. In de zomer van 1915 is Israels in Parijs waar hij het mondaine leven op het doek vastlegt. Goed geklede vrouwen in parken, koppels in cafés, naaisters en portretten zoals deze. Met zijn kenmerkende impressionistische toets schildert hij met wit en geel haar blouse, of eerder een impressie van een blouse, waartegen een rode corsage afsteekt. Ook de brede hoed is met een paar likken blauw neergezet. Hierdoor wordt ons oog geleid naar het fijner geschilderde gezicht van de jongedame met de blik op oneindig. In de catalogus wordt geschreven: ’Onder haar groote blauwe hoed komt haar blank gelaat met schitterende zwarte oogen bekoorlijk tevoorschijn’. Zien ze iets wat wij niet zien, of is ze in gedachten verzonken?

De Belgische kunstenaar Adolphe Keller legde zijn onderwerpen vast in een laat-impressionistisch kleurrijk palet. Zijn tuintaferelen en bloemstillevens stralen de zonnige kant van het leven uit. Dat doen ook zijn landschappen, die hij zijn leven lang het allerliefst blijft schilderen. Hij gaat ervoor naar het Zoniënwoud ten zuidoosten van Brussel, maar is ook regelmatig te vinden in de badplaats Nieuwpoort aan de Belgische kust, waar hij haven- en strandgezichten schildert. Ook IJmuiden in ons land, bekend om zijn prachtige stranden, doet hij aan. Het gonst van vertier op deze zonnige dag met zijn vele badgasten. Keller schildert vlakbij de oude opgang naar de stranden van de Zuidpier en het Seinpostduin. Daar staan eenvoudige, houten winkeltjes waar de strandhuisbewoners en badgasten graag gebruik van maken en die nog net op dit werk te zien zijn. In de jaren 60 wordt deze strandopgang verlegd en verhuizen de withouten winkeltjes mee naar weerszijden van het strand langs de nieuw aangelegde Badweg, waar begin jaren 60 het bekende Bonanza straatje ontstaat.

Voor Wim Oepts was kleur het meest wezenlijke aspect van het schilderen. Dit ontdekt de schilder in 1937 in het Zuid-Franse vissersdorpje Collioure, waar hij wordt gegrepen door het magische mediterrane licht dat de wereld doet tintelen en stralen van kleur. In 1945 vestigt hij zich dan ook definitief in het zonovergoten Zuid-Frankrijk. Hij vindt er de inspiratie voor zijn landschappen, vooral dorps- en havengezichten, die vanaf die tijd worden opgebouwd in grote vlakken met felle, vaak onrealistische kleuren rood, violet, fel geel en kobaltblauw. Zo ook op dit schilderij, waar het huis door het oog van de schilder wordt omgezet in een felrode kleur. Hetzelfde doet hij ook met de paden ervoor in onnatuurlijk paars en blauw. Dit wordt de kracht van Oepts, het stoort niet, het geeft aan hoe de schilder de magie van het zuidelijke licht ervoer.

Het onderwerp van vrijwel alle schilderijen van Gerrit Benner is het Friese land met zijn ruime horizon, de zee, de boerderijen en het vee op het land. Daarbij gaat het hem duidelijk niet om een zuivere weergave van de werkelijkheid maar om de uitdrukking van zijn diepe bewondering voor die natuur en hij doet dat op zo’n manier dat de toeschouwer die emotie ook herkent. Hier schildert hij zijn geliefde landschap in niet meer dan een paar forse, brede strepen groen en blauw, afgewisseld met knalrood voor een koe en het dak van een boerderij. Daar is lef voor nodig en een goed schildersoog. Benner was autodidact. Hij werkte tot 1953 op zijn heel eigen manier in het cultureel nogal geïsoleerde Friesland; daarna verhuisde hij naar Amsterdam, waar hij werd opgenomen in het naoorlogse, vernieuwende kunstklimaat van Amsterdam.

Anton Mauve, een van de meest subtiele kunstenaars van de Haagse School, schilderde niet alleen landschappen maar ook dieren. En dat kon hij goed, want hij leerde het vak van de dierenschilders P.F. van Os en Wouterus Verschuur, beroemdheden in hun tijd. Dieren, en de verbondenheid tussen mens en dier, spelen dan ook een rol in bijna al zijn werk. Zo bijvoorbeeld in de Koeienhoedsters, die een kleine, afzonderlijke groep vormen binnen het oeuvre van de schilder. Het thema was door de Franse Barbizonschilder Jean-François Millet bekend geworden en mogelijk had Mauve bij de kunsthandel Goupil in Den Haag reproducties van diens werk gezien. In dit verstilde tafereel beeldt hij het jonge hoedstertje en de koeien samen af in een zilverig licht tegen een achtergrond van dunne stammetjes, als door onzichtbare draden van verstandhouding met elkaar verbonden.